ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्पाला भारतातील राष्ट्रीय उद्याने आणि वन्यजीव अभयारण्यांसाठी अलीकडील व्यवस्थापन परिणामकारकता मूल्यांकन प्रक्रियेत देशात १४ वा क्रमांक मिळाला आहे.
चंद्रपूर : ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्पाला भारतातील राष्ट्रीय उद्याने आणि वन्यजीव अभयारण्यांसाठी अलीकडील व्यवस्थापन परिणामकारकता मूल्यांकन प्रक्रियेत देशात १४ वा क्रमांक मिळाला आहे. असे असताना हे राष्ट्रीय उद्यान सध्या व्हेरी गुड कॅटेगरीत आले आहे, तर या अभयारण्याला उत्कृष्ट श्रेणी मिळण्यासाठी अजून बराच पल्ला गाठायचा आहे. महाराष्ट्रातील पेंच वन्यजीव प्रकल्प ८ व्या क्रमांकावर आहे.
राष्ट्रीय व्याघ्र संवर्धन प्राधिकरणाने देशातील राष्ट्रीय उद्याने आणि वन्यजीव अभयारण्यांसाठी २०२२ च्या व्यवस्थापन परिणामकारकता मूल्यमापन (MEE) प्रक्रियेच्या ५ व्या टप्प्याचे निकाल जाहीर केले आहेत. ज्या अंतर्गत पेरियार व्याघ्र प्रकल्पाला प्रथम स्थान घोषित करण्यात आले. दुसरे स्थान अनुक्रमे सातपुडा आणि बांदीपूर आणि तिसरे स्थान नागरहोल यांना देण्यात आले आहे. ही रँकिंग ४ श्रेणींमध्ये विभागली आहे. केंद्रीय पर्यावरण आणि वन मंत्रालय आणि भारतीय वन्यजीव संस्था यांच्या मदतीने मूल्यांकन केले जाते. हे रँकिंग राष्ट्रीय उद्यान किंवा वन्यजीव अभयारण्य कसे व्यवस्थापित केले जात आहे, ते त्यांच्या मूल्यांचे संरक्षण करत आहेत का, त्यांनी मान्य केलेली उद्दिष्टे आणि उद्दिष्टे ते साध्य करत आहेत का, इत्यादी परिभाषित करते. ही क्रमवारी ४ श्रेणींमध्ये विभागली गेली आहे. ४० टक्क्यांपर्यंत गुण असलेला वन्य जीव प्रकल्प तथा राष्ट्रीय उद्यान निकृष्ट दर्जा देण्यात आला आहे. ४१ ते ५९ टक्के गुण असलेला प्रकल्प स्वच्छ, ६० ते ७४ टक्क्यांपर्यंत गुण असलेला प्रकल्प उत्कृष्ठ आणि ७५ वरील रँकिंग सर्वोत्तम मानली जाते.
पेरियार व्याघ्र प्रकल्पाला ९४.३८ टक्के गुण मिळाले आहेत. हा वन्य जीव प्रकल्प सर्वोत्तम गणला गेला आहे. त्या पाठोपाठ सातपुडा आणि बांदीपूरला ९३.१८ टक्के आणि नागरहोल प्रकल्पाला ९२.४२ टक्के गुण मिळाले आहेत. महाराष्ट्रातील पेंच वन्य जीव प्रकल्पाला देशात उत्कृष्ट श्रेणी मिळाली आहे. देशातील एकूण ५१ राष्ट्रीय उद्याने आणि वन्यजीव अभयारण्यांपैकी पेंचला ८ वे (९०.९१ टक्के) आणि ताडोबाला १४ वे (८७.८८ टक्के) स्थान मिळाले आहे.
उत्कृष्ट श्रेणीत पेंचचा समावेश करण्यात आला आहे. ताडोबा व्याघ्र प्रकल्पात ९१ पेक्षा अधिक वाघ आहेत. बिबट, हरण, चितळ, सांबर, नीलगाय यासोबतच अस्वल, मोर, कोल्हा, रानडुक्कर व इतर वन्य प्राण्यांच्या संख्येत लक्षणीय वाढ झाली आहे. तसेच पर्यटनात हा प्रकल्प आज घडीला क्रमांक एक वर असतानाही या प्रकल्पाला १४ व्या स्थानावर समाधान मानावे लागले आहे.
देशातील १२ राष्ट्रीय उद्याने आणि वन्यजीव अभयारण्यांचा उत्कृष्ट श्रेणीत समावेश करण्यात आला आहे. ज्यामध्ये पेरियार, सातपुडा, बांदीपूर, नागरहोल, कान्हा, बीआरटी हिल्स, अनामलाई, पेंच, भद्रा, काली, सिमिलिपाल, मधुमलाई यांचा समावेश आहे. खूप चांगले म्हणजे ७५ ते ८९ पेंच (एमपी) मानस, मेळघाट, सत्यमंगलम, पारंबीकुलम, काझीरंगा, नवेगाव-नागजिरा, बांधवगड, पन्ना, कालाकड, एनएसटीआर, दुधवा, कॉर्बेट, सह्याद्री, अमराबाद, बोरबन, पाक आणि सातकोसिया यांचा समावेश आहे.